Марий улмем дене кугешнем

Россий писатель ушемын еҥже, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже Р.И.Николаева (Мардан Рая) 20 апрельыште 75 ийым темен. Тудын дене вашлийын мутланышна.

– Раисия Ивановна, йоча жапда, школышко коштмо пагытда  могай шарнымашым коденыт?

– Йоча  жапем эн мотор вершӧрыштӧ, Волжский район Корамас кундемысе Чодыраялыште, эртен.  Ялыште шочмемлан изиэм годсек куанен илем. Ме илышым вожшо гычак ужын кушкынна. Могай тудо лийме, кузе корнына тапталтме нерген эре шоненна. Ончыко ончаш, шонымашыш  шуаш – тыгай  ӱжмаш дене школышто тунемынна.   Ончыкылык профессий нерген шонен огынал гынат, тунемаш, Айдеме лияш тыршенна. Мый марий йылмым чот йӧратенам. Тудо вӱрышкемак шыҥен.         8-ше класс марте ялысе школышто тунемынна. 9-ше класслан Сотнур школыш кусареныт. Ик ий мӧҥгеш-оньыш шым меҥгым коштынна.  Йочам годым авам эн ӱшанле эҥертышем, чон ласкалыкем лийын. Садлан нимогай ойгым ужын омыл.  Тидлан кызытат Юмылан тауштем.

– Сылнымут корныш шогалаш мо таратен?

– Сылнымутлан пеш чот кумылан лийынам.  Шуко книгам лудмем полшен. Почеламутым наизусть тунемаш йӧратенам.  Школышто пырдыжгазетым лукташ келшен. Редколлегийыште лийынам, заметкым, почеламутым возкаленам. Технический образованийым налмеке, чон йодмо сомылым шуктен кертын омыл. Пашам ышташ тӱҥалмеке, пырдыжгазетыште марла возаш верым ойыраш йодынам. Иктат тореш лийын огыл. Марий ӱдырамаш-влакын серыме очерклаштым ту-шан савыктенам. Марий улмем дене илышем тӱзланен.

– Те йоча-влакланат сылнымутым возеда. Ала уныкаландат    пӧлекленда?

–  «Сылне пагыт»  книгашке йочалан возымо индеш почеламутемым пуртымо. Нунылан семым келыштарыме. Илавий уныкамлан пӧлеклыме по-челамутем мурыш савырнен. Уныкам Москошто ила.  Ты мурым  Йошкар-Оласе  Никонов площа-дьыште эртаралтше  марий пайрем годым икымше гана колын. Моткоч куанен. Тудо марий улмыж дене кугешна.

– Могай книгам лудаш йӧратеда?

– Произведений шӱм гыч лекше лийшаш. Лудшо еҥ йылмын  чонжым шижшаш. Тунам лудаш куштылго, возашат кумыл лектеш.  Книга-влак эре воктенемак улыт. Александр Пушкин, Сергей Есенин гыч тӱҥалын тачысе самырык возышо-влак йотке лудам. Марий поэт-влак кокла гыч Геннадий Сабанцевын, Альбертина Иванован, Зоя Дудинан сылнымутышт лишыл.

– Йоча-влак книгам утларак лудышт манын, могай ой-каҥашым пуэда?

– Икшыве-влакын яра жапышт шагал лийже манын тыршыман (телефонлан жап ынже код). Кызыт йоча-влаклан келшыше шуко   мыскара ойлымаш уло. Нуным кажне классыште посна урок семын тунемше-влаклан лудыктат гын, пеш сай лиеш ыле. Йочасадыште йомакым лудман. Книга дене жапым утларак   эртарыман. «Ямде лий» газетшым кажне суртышто налшаш улыт.