Сергей Алексеев
Ойшлымаш
Филиппын ачаже сарын икымше кечылаштыжак Минск воктенысе кредалмаште колен. Филипп изи, ныл ияш гына.
Рвезе аваж деч пачаш-пачаш йодеш:
– Ачана кредалеш? Мемнам арала вет? Фашист-влакым кыра?
Ӱдырамаш эргыжым оҥ пелен ӧндалеш:
– Кредалеш, эргым, кредалеш. Чын ойлет, Филипп, фашистым кыра.
Филипп ял урем мучко кычкырен куржеш:
– Ачам немыч-влакым кыра! Ачам немыч-влакым кыра!
Нуно Моско кундемыште, Рогачёв ола деч тораште огыл илат.
Сар жапысе кеҥеж эртен кайыш. Тудым шыже алмаштыш. Ялышке ойго тольо. Ялыш шем тӱшка дене фашист-влак керылтыч. Танк, пушко-влак лӱйкалат.
– Шӱкшак славян-влак! – кычкырат фашист-шамыч.
– Партизан-влак! – кычкырат немыч-шамыч.
Филипплан шучко, аваж деке лишемын йодеш.
– Кушто ачам? Мемнам утара вет?
– Ит лӱд, утара, – вашешта ӱдырамаш.
Рвезе йолташыже, пошкудыжо-влаклан пелейӱкын ойла:
– Ачай мемнам утара, фашистым кырен шалата…
Колхозник-влак изин-кугун утлаш шонат. Кенета ялыш куан увер тольо. Мемнан салтакна-влак фашистым кырен шалатеныт, тушманым Моско гыч касвел могырыш поктат.
Тыштат, Рогачёв воктене, канонадын йӱкшӧ торашке шумеш шергылте.
– Ачай толеш! Ачай толеш! – кычкырале Филипп.
Колхозник-влак тиде татым вучен шуктышт. Филипп помыжалтмекыже умылыш: фашист-влак куржыныт, ялыште – эрык. Рвезе аваж деке куржын тольо, шӱйышкыжє кержалте:
– Ачай толын? Ачай толын?
– Толын, – шып вашештыш аваже.
– Кушто тудо?! – йӱкшым кугемден йодо Филипп.
– Умбаке кайыш, эргым…
Филипп ял урем мучко куржо:
– Мемнам мыйын ачам утарен! Мемнам мыйын ачам утарен!
Рвезе Гришам вашлие. Гриша тудын деч кок пачаш кугурак. Гриша воштылынрак вашештыш:
– «Утарен»! Ачат Минск воктенак колен.
Филипп сырыш, нержым кадыртыш. Парняже-влакым иквереш кормыжтыш. Гришан чурийышкыже пирыла онча. Колен огыл! Ала-момат ойла тудо!
– Утарен! Утарен! – уэш кычкырале Филипп.
Нунын воктечышт Тимофей Данилыч эртен кайыш. Филипп тудын деке кержалте. Ачаже, Гриша нерген шӱлалтыде каласкалыш.
– Ачам чынак фашистым кырен шалатен?
Коча рвезе ӱмбак ончале, Филиппын ачажын Минск верч кредалмаште фашист-влак ваштареш оҥжо дене шогалмыжым, моло салтак-влакымат шарналтыш.
– Чын, – вашештыш Тимофей Данилыч да изи рвезым єндале. – Ачат деч посна, эргым, огына сеҥе ыле.
Рвезе ял урем мучко куржо:
– Ачам сеҥымашым конден! Ачам сеҥымашым конден!
Тыге огыл манын, кӧ ойла? Шучко сарыште Сеҥымаш кече марте кажне салтак илен кодын огыл. Но Брест, Минск, Ленинград, Одесса, Севастополь, Киев, Смоленск, Вязьма олала воктене, Совет мландын мландышыже тушман ваштареш кредалше кажне айдеме сеҥымашым лишемдаш полшен. Кажне – илыше, да колышо.
Чын ойлен Филипп. Кушкеш рвезе, чылалан ойла: «Мыйын ачам сеҥымашым конден. Мыйын ачам шочмо кундемым куллык деч утарен».
Х.АЛЕКСАНДРОВА кусарен.
Н.ЛАВРЕНТЬЕВАН сӱретше.
