Финн-угор калык ешыш латвич калык пура. Нунын коклаште – эрзя. Родына-влак нерген шукырак пален налаш манын, филологий шанче кандидат, «Мордовий» ГТРК-ан корреспондентше, школышто эрзя йылмым туныктышо А.А.ДАНИЛЬЧЕВ (снимкыште) дене кутырышна.
– Александр Алексеевич, эрзя калык мо дене кугешна?
– Ме шочмо йылмына, тӱвырана, йӱлана дене кугешнена. «Эрзя» шомак илыш манын кусаралтеш. Мыланна уста еҥ-влак шерге улыт. Скульптор Степан Эрьзя кумдан палымылан шотлалтеш. Тудын пашаже-шамычым Аргентиныште, Италийыште, Францийыште да моло эллаште ужыныт. Серызе-влак Кузьма Абрамов, Серафима Люлякина, модель Наталья Водянова дене моткоч кугешнена. Эсогыл Надежда Кадышеван родо-тукымжо – эрзя.
– Йоча-влак школлаште эрзя йылмым шочмо йылме семын тунемыт мо?
– Яллаште 1-11-ше класслаште тунемше ӱдыр-рвезе-влак эрзя йылмым шочмо йылме семын тунемыт. Тыгак литератур урок уло. Саранскыште 2-7-ше классласе тунемме программыш эрзя йылмым кугыжаныш йылме семын пуртеныт. Олаште тунемше-влакын аттестатыштышт эрзя йылме дене отметке лиеш гын, моткоч сай ыле. Университетыште ту-ныктышо-шамычым ямдылат. Тугеже шочмо йылмынан ончыкылыкшо уло.
– Ӱдыр-рвезе-влак шке коклаштышт эрзя йылме дене кутырат?
– Яллаште кутырат, но вожылмылан але вес амаллан кӧра шукынжо рушла мутланаш тыршат. Олаште ялла гыч илаш куснышо ача-ава-влакын икшывышт гына эрзя йылме дене кутырат. Йочам изинек шочмо йылмым йӧраташ туныктыман: тӱвыра, йӱла, уста еҥ-влак нерген каласкалыман.
– Йоча-шамычлан шочмо йылме дене конкурс ден фестиваль-влак эртаралтыт?
– Школ программе почеш олимпиаде ден конкурс-влак эртаралтыт. Самырык-шамычлан эрзя йылме дене республикысе конкурс-влак шагал улыт. Сочинений конкурсышко гына ушнаш лиеш.
– Мый палем, Мордовийыште «Чилисема» журнал уло.
– «Чилисема» кече лекмаш манмым ончыкта. Журналеш йоча да самырык-влакын почеламутышт, изирак ойлы-машышт, сӱретышт савыкталтыт. Мый журналым изи годсек налам, кызытат куанен шергалам. Ондак мыйын пашам-влак лектыныт гын, ынде тунемше-шамычым сылнымутлан шӱмаҥдем.
– Те «Эрзя йылмым эн сайын туныктышо» конкурсышто сеҥышыш лектында, мастарлыкдам Российысе конкурсышто ончыкташ тӱҥалыда. Пашаштыда лектышым да сеҥымашым тыланена.
