Икана пасушто важык Шога ден Плуг вашлийынытат, ӱчашаш пижыныт.
Шога ойла:
– Мый тый дечет сайрак улам, шоҥгыракат, ушанракат улам.
– Уке, мый рвезырак улам гынат, тый мыланем от шу. Мый денем куралаш кресаньыклан шканжат, имньыжланат куштылгырак.
– Э-э, мый денем мом ойлет? – Шога нержым кӱшкӧ нӧлтале. – Куралме годым мый кидмучаште веле коштамыс!
– Уш-акылдыме! Куштылго улатат, кайымет годым мландым чорык да чорык шуркалет аман? Мый туге огыл – йӱксӧ гай тӧр каем.
– Шояклет! Шке дечет кугум туныктынет! Але рвезырак улат, ушлан шуылден отыл. Мыйын наре пашам ыштен ончо, вара ужат.
– Эй, ойлет шол, могай пайда тый дечет? Зиян веле. Шоҥгемынатат, йӱдыгаш тӱҥалынат!
– Тый пеш ушан улат!
– Айда туге гын иктаж еҥ деч йодын ончена: кудыжо сайрак…
Каят. Ик шоҥго кугызам вашлийыт. Шога туддеч йодеш:
– Кугызай, каласен пу-ян. Теве ме саде ужарвуй дене ӱчашышна, каласе, кудына сайрак?
Кугыза тудлан ойла:
– Шогам вурсымым нигуштат ужын-колын омыл. Ачам-кочам тый денет мӱшкырыштым теменыт, меат садыгак. Тый, Шога, сайрак улат.
– Ужат! Эше ӱчашет! Кӧ чын?
Плуг пуштыланаш тӱҥале:
– Айда кум еҥ марте йодына. Кумытынат тыйым моктат гын, вара ом ӱчаше.
Шога кӧна. Адак умбаке каят. Вашешышт рвезырак марий толеш. Плуг Шога деч ончык лектешат, йодеш:
– Каласе-ян, родо, кудына сайрак, кудына дене тыланет куралаш куштылгырак?
Марий ончыч ӧреш, вара ойлаш тӱҥалеш:
– Тый, Плуг, сай улат. Тый мемнам индыралтмаш гыч утарышыч. Тыйын лекмекет, темынрак илаш тӱҥална. Кинде ожсо деч сайрак шочаш тӱҥале. Ожныракше тыйын нерген калыкын колмыжат ок шу ыле. Ик гана эргым ола гыч тольо, салтак гыч. Кӱдыньжӧ тыйым кондыш. Мый тудым пеш вурсышым, оксам арам кышкен коштат, тидым налмешкет, кок шогам налын тол ыле, маньым…
– Колат, мом ойлат еҥ-влак? – Шога нержым кӱшкӧ нӧлтале, воштылал кычкырале.
– Чу, шого, ончычак ит моктане… – марий лугыч ышта. – Илен-толын, такыр куралаш пагыт шуо. Терысым ала-кунамак лукна, кошкенат пытыш, а йӱр уке да уке – мланде кӱ гай лие. Калык куралаш лекте – куралаш ок лий: шога ок пуро, келгын колтет – имне шупшын ок керт. Мыйынат эргым куралаш лекте… Плуг дене. Шога дене куралше-влак пӱжалт пытен, кидым нузылтен толашат. А мыйын эргым плугым тӧрлатен шындыш веле – огешат чарне, тувыржат кукшо, мурен веле куралеш… Тыге куралме деч вара киндыжат сайын шочо… Тый, Плуг, кертыч, корнет кумда лийже.
– Кольыч, шӱкшӧ Шога? Тый дечет ойгым веле ужыт.
– Каена эше умбакырак, кумшо деч йодына.
Адак умбак тарванат. Плугшо чевер кечым ончен шыргыж кая, а Шогаже нержым ӱлыкӧ сакен шӱртнен ошкылеш. Каят-каятат, каналташ шогалыт. Ончат: мӱндырнӧ ала-мо шемын коеш…
Плуг ден Шога чылт ӧрмалгышт – мо томаша тиде, шке кугу орва гай, чот мӱгыра. Тудым ик айдеме кушкыж шинчын, шеҥгелныже вич-куд плуг гай арвер-влак шӱдырнат. Плуг ден Шога нимом пелештенат огыт керт. Нуно ӱмырешышт имне почеш шӱдырнен коштыныт, а тыште имнят уке – мӱгырышӧ ора шкак курал кая… Саде арвер толят, Шога пелке кораҥ ыш шукто – Шога ӱмбак кӱзенат кайыш. Шога лу-влак шыдыр-шодыр веле шоктышт.
– Ха-ха-ха! Пытыш мо вует? – Плуг манын гына шуктыш, саде арверет кычкырале:
– Кораҥза! Огыда уж мо, трактор толеш!
Вара Плугым, ӧргалын, ала-кушко намиен кудалтышат, мӱгырен эртен кайыш. Тыгай томашам Плуг ужын огыл ыле. Теве айдеме кушко шуын – имне деч посна куралеш. Плуг ӱчашымыжымат мондыш, пудыргышо Шога дек миен возо.
– Чыным… кычалын… огына кае мо?
– Кай… шкетак… – Шогаже изи гына йӱкшӧ дене кечкыжын пелешта. – Ынде мый коле-ем! Мый ынде иктыланат ом кӱл… Ожно тыгай огыл ыльыс.
– Ожсым ит ойло, Шога родем, ожсо илыш пытыш, ужамат… Тыгай томаша шукырак лиеш гын, тый огыл, мыят кужу ӱмыран ом лий дыр…
