Книгагудо – кокымшо пӧрт

Кугу Ачамланде сар жапыште Марий кундемыште 31 книгагудо, 257 лудмо пӧрт шотлалтыныт. Нуно «Чыла фронтлан, чыла сеҥымашлан!» ӱжмаш дене пашам ыштеныт. Библиотекарь-влак военно-патриотический литературым, сар пашалан туныктышо книга-влакым шаркаленыт. Самырык лудшо-влак, патриот шӱлышан книгам лудын, герой-шамычын лӱддымылыкыштым шижын, шочмо элым йӧратен, патриот кушкыныт. Нунылан лӱмын «Что читать детям о войне» произведений-влак спискым ыштеныт. Тылеч посна библиотеке пашаеҥ да лудшо-влак госпитальлашке сусыргышо салтак-влаклан книгам колтедылыныт.

Йошкар-Оласе книгагудо сар жапыште шӱдӧ утла йочалан шочмо пӧрт гай лийын. Тушто нуно Кугу Ачамланде сар кузе кайымым газетласе увер гоч пален налыныт.

1941 ий шыжым салтак-влаклан  телылан шокшо вургемым погымо толкын  шарлен. Марий кундем гыч 8 тӱжем утла ужгам, 25 тӱжем утла портышкемым да моло шокшо вургемым фронтыш колтеныт. Лудшо-влакат ӧрдыжеш кодын огытыл.

Йошкар-Оласе йоча книгагудылан (вара тудо Республикысе йоча книгагудыш савырнен) сар годым неле лийын гынат, паша ик жапланат чарнен огыл. Вич библиотекарь кокла гыч А.Г.Киртаева гына кодын. Тудо йӱдшӧ-кечыже тыршен.   Александра Георгиевнан серымыж гыч: «Йоча-влак кечын волгыдыж семын книга дек шӱмаҥыт… Мый кажне йоча дене посна пашам ыштем. Неле гынат, книгам да йоча-влакым йӧратымем мыйым тиде пашаште куча».

Сар жапыште йоча книгагудо икмыняр гана вержым вашталтен. 1941 ийыште Пионер пєртым эвакуироватлен кондымо ик учрежденийлан пуымылан кӧра библиотекылан куснен каяш пернен. Ондак Республиканский книгагудын фойештыже верланен. Но тушто пашам ышташ пеш йӧсӧ, йӱштӧ лийын, эсогыл чернила кылмен. 1943 ийыште йоча книгагудылан оласе школын ик классшым ойыреныт. А.Г.Киртаева шкетын изорава дене книга-влакым арня мучко шупшыктен. 1944 ийыште Йошкар-Оласе 6-шо №-ан школышто пӧлемым пуэныт. Пӧлем изилан кӧра чыла книгам полкылаш вераҥден кертын огытыл. Библиотекын фондшо тунам 8000 лийын.

Архив материал почеш, 1941 ий гыч 1945 ий марте фонд у книга-влак дене ешаралтын огыл. Йоча-влак, мӧҥгышт гыч конден, книгагудылан пӧлекленыт. Лудшо-влакат шукемыныт: сар тӱҥалтыште 1680 лудшо лийын гын, сар пытымылан – 3500. 1941 ийыште 27507 экземпляр книгам лудыныт гын, 1944 ийыште – 36728 книгам.