Редакцийышке Марий Турек посёлко гыч Елена В. деч йодыш пурен: «Мыйын Карина ден Полина йыгыр ӱдырем-влак улыт. Койышышт йӧршеш тӱрлӧ. Карина, мӧҥгысӧ пашам ыштен пытарымеке, уремышке лекташ вашка. Полина мӧҥгыштӧ кодеш да книгам лудеш. Тунемаш да ешартыш шинчымашым налаш кӱлмӧ нерген когыляныштат ойлем гынат, иксемын огыт умыло. Йочан иктаж-могай сомылым ышташ кумылжым (мотиваций) кузе лукман?»
Калыклан психологий ден педагогике да социал полышым пуышо «Доверие» республикысе рӱдерын психолог-педагогшо Т.О.СОЛОВЬЁВА тиде йодышлан вашешта да икмыняр ой-каҥашым пуа:
– Южо ача-ава куштылго корным ойыра. Мутлан, тыгай йӧным кучылтеш: «Таче «визытаным» налат гын, шоколадым пуэм», «Урокым ыштен пытарымекет, лу лаштыкым лудат гын, смартфонысо модыш дене кужурак жап модын кертат», – манеш. Тидлан йоча-влак куанат да тыршаш тӱҥалыт. Но лӧдӧ гай модышын вийже кужу жаплан огыл.
- Цельым шындаш туныктыза. Тӱҥалтыште тудо куштылго лийшаш. Мутлан, эрдене куштылгын кынелаш манын, кастене ондакрак малаш возаш тараташ. Цельым кажне гана кугемдаш тыршыза. Вара ончыкылыклан ыштышаш паша планым чоҥыза.
- Икшывыда дене чон почын кутырыза да кеч-могай йодышым раш умылтарыза. Мутлан, йоча йодеш: «Пӧлемыште пуракым молан ӱшташ кӱлеш?» «Юж яндарештеш, ару лиеш. Йолташет-влак тый декет кумылын толаш тӱҥалыт» манын вашештыза. «Эрыктен шерем темын» манеш гын, «Йӧра, тый изиш каналте. Вара пашалан пиж» манын каласыза. Тыге икшывыда шкеж дек пагалымашым, тӱткышым шижеш да арулыкын кӱлешлыкшым умыла.
- Йочалан пример лийза. Шомакдам паша дене пеҥгыдемдыза. Икшывыда тендам ончен тунемеш. Кидыштыда газетым, журналым, книгам чӱчкыдын ужеш гын, тудат лудаш кумылаҥеш. Лыжган кутыреда – тыматлын вашешта.
- Кугу кӱкшытышкӧ иканаште шуаш ок лий. Йочан кумылжо вола, шортеш. Тыгодым эҥертыш лийза. «Курыкыш иканаште куржын кӱзаш ок лий вет? Изиш каналтыман, икмыняр гана камвочман. Илышыштат тыгак, сеҥалташ логалеш. Сеҥалтын гына пеҥгы-демат» манын умылтарыза.
- Икшывыдан пашажым аклыза. Иканаште кугу сеҥымашым ида вучо, изирак лектышыжланат поро мутым муын моштыза.
- Ойыраш эрыкым пуза. Школышко кок тӱрлӧ вургемым чияш темлыза. Ик-шывыда чонжылан келшышым шке ойырыжо. Тыге школыш каяш кумылжо утларак лектеш.
- Кажне айдемын ситыдымашыже уло. Тидын дене чоным нелемдыман огыл. Мутлан, изирак капаным баскетбол дене модмашке огыт нал гын, кумылым волтыман огыл. Спортын вес видшым ойыраш темлыза. Ситыдымаш деч пайдам муын моштыман. Баскетбол дене ок мод гын, ала тале футболист лийын кертеш?!
- •«Математике мыланем огеш кӱл», «Физкультурым чытен ом керт», «Экзаменым ом кучо» манмым икшыве-влак деч чӱчкыдын колаш лиеш. Ма-тематике йочалан, чынжымак, кӱлдымын чучын кертеш. Садлан ончыкылык профессий нерген мутланыза. Пример шотеш иктаж-могай еҥ нерген каласкалыза.
- •Модыш-влак у пашалан кумылаҥдаш полшат. Иктыж дене палдарем. «Коло йодыш» маналтеш. Те пуйто кумдан палыме артист, шанчызе, бизнесмен улыда. Икшывыда тендан деч интервьюм налеш. Оҥай историйым колын, йоча шкежат сеҥымашке шуаш тыршаш тӱҥалеш.
