Тӱр – калыкын поянлыкше. Тудым шымлаш идалыкат ок сите. Тӱрлызын пашаже чытышым, тӱткылыкым йодеш. Чоным пыштен ыштыме вургем юзо виян аралтышыш савыртна. Кызыт тӱрлышӧ-влак шагал кодыныт гынат, йӱлам аралыше-шамыч улыт. Кидмастар-влак самырык тукымын чонжым усталыкышт дене савырат. Шернур район Тамшэҥ ер ялысе фольклор пӧртыштӧ «Унавий» марий тӱр калык студий пашам ышта. Тудым Э.И.Бусыгин вуйлата.
Тӱрым шымлат, вургемым ыштат
– Марий вургем моторлыкшо, ойыртемалтше улмыж дене чонышкем шыҥен. Кум кечаш семинарыш мийыме деч вара марий тӱр студийым почаш кумылаҥынам. Кураторна Тамара Викторовна Дмитриева лийын. Тудо мемнам, ялысе тӱвыра пӧрт вуйлатыше-влакым, тӱрлӧ вере коштыктен. Мастар-влак дене палыме лийын, марий тувыр-шамычым ямдылымым ончен, ожнысо марий тӱрын вийжым шижынна, – ойла Эрик Иванович.
Кажне тӱр мом-гынат ончыкта, аралтышлан шотлалтеш. Мутлан, азам пукшышо самырык ӱдырамашын тувырысо тӱржым (чызорол) пӧръеҥ вургемеш тӱрлаш ок лий. Урвалтысе тӱр кыдаллан келшен ок тол. Вуй, туп, ваче аралтыш-влак шке верыштышт лийшаш улыт. Тидым Э.Бусыгин раш пала.
– Марий тӱр – келге философий. Кажне гана шымлен, шукырак да шукырак пален налат. Айдемын могай кундем, тукым гыч улмыжым, ешан але шкет илымыжым да молымат тӱр гоч палаш лиеш. Куэмым кӱлеш семын пӱчкын, эскизым ыштем, сӱретлем. Фольклор шотышто специалист Алефтина Ивановна Медведева да Тамшэҥер фольклор пӧрт вуйлатыше Ольга Павловна Антропова шӧртньӧ кидышт дене марий вургемым шочыктат, – ойла вуйлатыше.
«Айвика» кружок
«Унавий» студийыште тувырым гына огыл, шовычым, ончылсакышым, шовырым, солыкым, шымакшым да моло тӱрлӧ вургемым ыштат. Алефтина Ивановна ден Ольга Павловна йоча-влакым «Айвика» кружокыш чумыреныт.
– Ӱдыр-рвезе-шамыч марий тӱр нерген палышт, тӱрлаш кумылаҥышт манын, кружокым почынна. Тышке 9-13 ияш йоча-влак коштыт. Арняште кок гана погынена, – палдара Алефтина Ивановна. – Тӱрлызӧ лияш куштылго огыл. Тошто марий тӱрым пырче семын поген шинчыман. Имым йоҥылыш шуралат гын, тӧрлаш йӧсӧ . Тӱрлаш чытыш, тӱткылык кӱлыт. Эн ончыч марий йӱла, тӱрын мом ончыктымыжо дене палымым ыштена, вара гына пашалан пижына. Пеледышым гладь дене тӱрлена, нершовычыш узорым ыштена. Икмыняр ӱдырын кидше лывырген шуктен. Теве Алиса Бусыгинан пашаже ятыр погынен.
«Айвика» – лектышан кружок. Тыште йоча-влак тыгак марий модыш нергенат пален налыт. Кидпашам ыштыме деч вара вуйлатыше-шамыч нуным тамле чес дене сийлат. «Шылтыме шергаш», «Кӧ эн писе?» модыш-шамыч дене модаш утларак кумылан улыт.
Уста тӱрлызӧ -влак Лажьял школ дене пеҥгыде кылым кучат. Тунемше-шамыч дене вашлиймашым эртарат. Йоча-влакын тӱрлымӧ арверыштым ончерыш чумырат. Пашаштым тӱрлӧ конкурсыш колтат. Ӱдыр-влакын сеҥымашышт Алефтина Ивановна ден Ольга Павловнам кажне гана куандарат.
