Пу совла – славян калыкын перкалыме семӱзгарже. Тудо тыглай совла гай, но пеҥгыде пушеҥге гыч ыштыме лийын. Славян-влак совлам кӱтӱштӧ, сонарыш кайыме годым перкаленыт. Ял калык тӱрлӧ пайремыште кучылтын. Нуно, совым, совлам кырен, мурымо але куштымо годым семым луктыныт. XIX-XX курымлаште руш калык пу совлам семӱзгар семын кучылташ тӱҥалын.
Килемар район Арде селасе тӱвыра пӧртыштӧ пу совла дене шокташ Л.Б.Ибраева туныкта. Тудо «Ош пеледыш» йоча фольклор ансамбльын (снимкыште) вуйлатышыже. Лариса Борисовна ты коллективым марий калыкын тӱвыражым арален кодымо шонымаш дене чумырен. 18 йоча коштеш.
– Илен-толын, марий йӱла йомеш манын, чонем коршта. Тукымвожым шергалын, тӱрлӧ пайрем йӱлам шарнен, марий модыш-влак дене модыктен, марий муро, куштымаш гоч йоча-влакын изи шӱмышкышт порылыкым пышташ тыршем, – ойла вуйлатыше. – Чаманен каласем, пытартыш жапыште калык фольклор нерген пален налаш кумылан-влак шагалемыныт. Йоча-влакым йотэлысе модыш, вургем але арвер сымыстарат.
– Лариса Борисовна, молан лач пу совлам ойыренда? – пален налаш шонен йодде шым чыте.
– Йоча-влаклан совла дене перкалаш оҥай. Икымше урокышто кажныже ритмыш логалын кырен огеш керт гынат, кумылжо огеш воло. Тидлан тыршымаш да чытыш кӱлыт. Ӱдыр-рвезе-шамыч усталык шӱлышан, келгынрак пален налаш тыршыше улыт. Тиде ончыкыжым кыртмен пашам ышташ вийым ешара, – ойла Л.Б.Ибраева.
Пу совлам икмыняр йӧн дене шокташ лиеш. Совла-влак тӱрлӧ кугытан улыт. Ик комплектыште 2 гыч 5 совла марте лиеш: нылытше икмарда, икытше кугурак. Совла кугыт тӱрлӧ улмылан кӧра йӱк тӱрлын шокта, тӱрлӧ сем лектеш.
– Музыкант-влак утларакше кум совла дене шоктат. Кок совлам шола кидеш кучат, кумшыжым пурла кидыш налыт. Кызытеш ме кок совла дене пашам ыштена. Ончыкыжым, совла-шамычым ешарен, у номер-влакым шындаш тӱҥалына, – мутшым шуя туныктышо.
Лариса Борисовна 1-ше, 2-шо класслаште тунемше-влак дене куштышо ансамбльым чумыраш шона. Марий да моло калык-влакын куштымашышт дене палдараш кумылан.
