2000 ий деч вара шочшо икшыве-влакым «зумер» тукым маныт. Тиде шомак «zoom» мут гыч лектын: «кугемдаш, лишемдаш» манын кусаралтеш. Зумер цифровой технологий курымышто шочшо да изинек смартфон да моло тӱрлӧ гаджет дене кылым кучышо йочам ончыкта. Нунын тӱняумылымашышт, койыш-шоктышышт вестӱрлӧ. Нине икшыве-влакым кодшо курымышто шочшо семын ончен кушташ келшен ок тол. Кылым муаш, умылен мошташ манын, ача-авалан мом палыман да шотыш налман? Психологий шанче кандидат, доцент Т.Н.ГОЛОВАНОВА (снимкыште) икмыняр ой-каҥашым пуа:
– Чынжымак, кызытсе икшыве-влак ойыртемалтыт. Нуно Интернет тӱняште илат. Смартфон деч посна ик кечымат огыт эртаре. Вес жапыште кушшо ача-ава-влак тидым огыт умыло. Интернетым кӱлдымашлан шотлат. Икшывышт осал модыш дене модыт, тӱрлӧ видеом ончат, уто уверым лудыт манын тургыжланат. Йоча Интернетым пайдалын кучылтшо манын, тидлан изинек туныктыман. Телефон ончылно шинчыме жапымат шотыш налман.
Зумер-влакын ача-авашт йӧсӧ жапыште иленыт. Тиде экономике дене кылдалтын. Нуно шкенышт нерген утларак шоненыт, садлан кызытсе икшыве-влак тыгай койыш-шоктышан улыт. Йоча-шамыч пашам тӱшкан ышташ кумылаҥышт манын, чылалан келшыше да оҥай сомылым пуыман. Тыгодым паша йӧсӧ лийшаш. Зумер-влак у сомыллан тунемаш шӱман улыт, но шкевуя ыштен огыт мошто. Кузе ыштышашым раш умылтарыман, лӱдыкшыдымылык нерген палдарыман.
Ача-ава-влак икшывыштым чыла деч сайым куштынешт. Пример шотеш пырля тунем-ше йолташыштым шындат. Тыге ыштыман огыл. Кызытсе тукымым эше «лайк» тукым маныт, садлан икшывын сай могыржым ужын моштен, кӱлеш жапыште поро шомакым каласыман. Изирак пӧлек дене куандараш лиеш, но чӱчкыдын огыл.
Икшывым шылталыман огыл. Тудо тидым шотыш огеш нал да каласымым ушеш огеш пыште. Титакше уло гын, радам дене умылтарыман. Йоча-влак диктатор койышым огыт йӧрате. Нунын дене ик семын шоныман да мутланыман, авторитет лийын моштыман. Тыге гына нуно мутым колышташ да пагалаш тӱҥалыт.
Зумер-влакым иктаж-могай йодыш тургыжландара гын, ача-ава деч йодмо олмеш Интернетыште кычалыт. Кугыеҥ-влакын шонымашыштым тоштемшылан шотлат. Ача-ава тидлан нелеш налшаш огытыл. «Мый тыге шонем» манын, шке ойым садиктак ойлыман.
