Кавашке той гай нӧлталтын

Салтак тидын нерген ны шонен, ны пален, ны мужедын огыл. А тудын нерген чап курымла дене ила.

Тиде Кугу Ачамланде сарын пытартыш кечылаштыже лийын. Берлинын рӱдыжӧ марте километр огыл, а икмыняр метр кодын. 8-ше гвардейский армийын салтакше-влак пытартыш сӧйлан ямдылалтыныт. Нунын коклаште салтак Николай Масалов лийын. Тудо 220-шо гвардейский стрелковый полкын тистыжым нумалын.

Салтак-влак бойыш тарванаш сигналым вучат. Воктенак площадь. Площадь деч вара – кӱвар. Тушман тушан миным шынден. Эҥер вес велыш вончаш манын, салтак-влаклан ты кӱварым налман. Ала-кушто лӱйкалыме, пудештарыме йӱк-йӱан шокта. А тыште шып. Кызытеш. Жаплан. Трукышто, тымыкым лугыч ыштен, йоча магырыме йӱк шергылте. Салтак-влак чытырналт кайышт.

– Мутти! Мутти! – кычкырыме йӱк уэш-пачаш шоктыш.

– Изи ӱдыр, – ала-кӧ пелештыш.

Салтак-влак шинчашт дене йырым-йыр кычалыт. Кушто гын тудо?

– Мутти! Мутти! – адакат шергылте.

Ындыжым салтак-влак умылышт: йоча йӱк кӱвар велым йоҥга. Но шкеже ок кой. Масалов командир деке лишеме:

– Икшывым утараш разрешитлыза.

Командир ик тат шып шогыш, ала-мо нерген шоналтыш да мане:

– Лиеш, сержант Масалов.

Масалов  кӱвар деке нушкеш. Тунамак фашист-влак пулемёт гыч лӱйкалаш, гранатым кышкаш тӱҥальыч. Салтак асфальт пелен пызна, лаке гыч лакыш, ик кӱ гыч весе деке нушкеш.

– Мутти! Мутти! – тугак йӱк шокта.

Теве Масалов пел корным, кок-кумшо ужашым эртыш. Эше изишак кодын. Уло капше дене кынелын шогале да кӱвар велке чымалте, кӱвар воктенысе гранитан пырдыж тудым пуля деч утарыш. Йолташыже-влак Масаловым йомдарышт. Йочанат йӱкшӧ шыпланыш. Ик минут эртыш, кокыт… визыт. Салтак-влак тургыжланаш тӱҥальыч. Лӱддымӧ салтаклан пуля логале мо? А изи ӱдыр дене мо лие?

Умбакыже вучат. Шинчам пыч ыштыде, кӱвар велке ончат. Теве Масалов койылалтыш. Кидыштыже – изи ӱдыр.

– Илыше! – салтак-влак кычкыральыч. – Илыше!

Тунамак команде йоҥгалте:

– Масаловым петыраш! Тулым почаш!

Салтак-влак автомат да пулемёт гыч лӱйкалаш тӱҥальыч. Пушко гыч лӱен колтышт – пуйто салтаклан тулсавышым пуат. Масалов толын шуо. Пеленже немыч ӱдырым конден. Площадьым вончымышт годым фашист-влак икшывын аважым пуштыныт. Изи ӱдыр салтак деке пызна, нюсла. Тудлан иктаж кум ий. Салтак-влак Масаловым йыр авырен нальыч. Немыч ӱдырым эскерат, шортмыжым чараш тыршат. Парняшт дене казавачам ончыктылыт:

– Кая тӱкан каза…

Изи ӱдыр салтак-влакым ончыш, ончыш: теве-теве эше виянрак шортын колта, шонет. Но уке, немыч ӱдыр шыргыжале, шортмыжым чарныш.

Шучко сар пытен. Немыч калыкым фашист тӱшка деч утарыше совет салтак-влаклан Берлинысе ик эн мотор паркыште памятник шога. Кӱкшака верыште – гранитан пъедестал. Тушан кидешыже изи ӱдырым кучышо салтакым вераҥдыме. Салтак ны шонен огыл, ны вучен огыл. А лектын тыге: кавашке той гай нӧлталтын.

  • Людмила Григорьева

    "Ямде лий" газетын тӱҥ редакторжо.

    Related Posts

    Мотор йоча пайрем

    5 июньышто Йошкар-Оласе Тӱвыра да каныме паркыште  Йочам аралыме кечылан да Шочмо элым аралышын идалыкшылан  пӧлеклалтше «Йоча пеледыш пайрем» эртаралтын. Мероприятийыш Морко, Советский, Шернур, У Торъял, Килемар районла да Йошкар-Ола…

    Могай игече лиеш, трай?

    Шем тамган йошкар копшаҥгым кучен да тудын кӱшкӧ але ӱлык чоҥештымыжым кажне еҥ эскерен, очыни. Тыге трай полшымо дене игечын могай лиймыжым мужедын. Айста ты мотор копшаҥге нерген кумданрак пален…