Школышто тунемме годым математике урок шуко йочалан нелын чучеш. Тӱрлӧ формуло, теореме, задаче-влак тунемшым лӱдыктат да шкалан ӱшаным йомдарыктат. Молан тыге? Тиде да моло йодыш-влак-лан вашмутым Марий Турек район гыч ментальный арифметике да скорочтение дене педагог Ольга Фатыхова муаш полша.
– Ольга Георгиевна, йочан ончыкыжым математикым начарын умылаш тӱҥалмыжым изиж годымак палаш лиеш?
– Ныл-вич ияш икшывын математикылан шӱман улмыжым шижаш лиеш. Логический задачылан вашмутым ок му, конструкторым ок пого, уремыште але кугурак полатыште писын йомеш, мӧҥгешла ынеж шотло гын, школышто ончыкыжым нелылык лектеш.
– Математике дене таҥлалт шочман але ача-авалан икшыве дене чот пашам ыштыман?
– Вуйдорыкын пашажым тӧрлаш лиеш да кӱлеш. Пурла да шола полушарийым, нунын кокласе кылым тӱрлӧ нейроупражнений полшымо дене вияҥдаш йӧн уло. Икшыве математикым нелын умыла гын, ача-авалан чот тыршыман. Эн ончыч шке примерым ончыктышаш улыт. Занятийым модыш йӧн дене эртарыман. Чылаж годым йоча математикым йӧратен ок шынде гынат, кеч ончыкыжым нелылык дене ок тӱкнӧ.
– Такшым икшыве математикым молан ок умыло? Ала туныктымо йӧнат титакан?
– Тачысе йочан тушманже – гаджет-влак. Тудын деч утлаш ок лий, но шагалрак кучылташ туныктыман. Чын пайдаланыман, мутлан, логический модыш дене модман. Шке опытем гыч каласен кертам: ӱдыр-рвезе-шамыч математикым веле огыл, моло предмет-влакымат огыт умыло. А туныктымо методике ондакысе деч утыжым вашталтынат огыл. Умылыдымаш психический процесс денат кылдалтын.
– Интернетыште «математическая тревожность» манме умылымаш нерген возат. Тыгай дене чӱчкыдын тӱкнеда?
– Тыгай ик йочам веле ужынам. Лӱдмаш начар шинчымаш дене кылдалтын. Математикым умылаш тӱҥалеш гын, тыгай «чер эмлалтеш».
– Ментальный арифметике нерген шуко ойлат. Тиде мо тыгай? Пайдаже могай?
– Тиде писын шотлен моштымаш. Ментальный арифметике вуйдорыкын кок полушарийжымат сайын пашам ыштыкта. Йоча скорочтений але ментальный арифметике дене занятийыш толеш гын, эн ончыч нелылык деч утла, икмыняр жап гыч сай лектыш дене куандара. Тыгай занятийын пайдаже ятыр. Тӱткышым вияҥда, йоча сайын да писын шарнен кодаш тӱҥалеш.
– Ӱмаште Кирилл эргыда математике да физике дене ЕГЭ-м шӱдӧ баллан кучен. Кузе тыгай кӱкшытыш шуман?
– Математикылан шӱман улмыжым йочасадыш коштмыж годым шекланенам. Вич ияшак шахмат дене удан огыл модын, математике дене кылдалтше конкурслаште уш-акылжым терген. Пашам радам дене ыштымаш, ача-аван ӱшанле эҥертыш улмышт, шке ончылно цельым чын шындымаш да тудым кыртмен шуктымаш кугу лектышыш шуаш полшат. Кирилл тунеммаште нимогай нелылыкым шижын огыл. Ятыр предмет дене олимпиадыште уш-акылжым терген. Ача-ава-шамычлан тыгай тыланымашем лиеш: лач математикылан веле тӱткышым ойырыман огыл. Икшывым чыла могырымат вияҥдыман. Кунар ондакрак тӱрлӧ занятийым эртараш тӱҥалыда, тунар сайрак. Эн сайлан 1-3 ийым шотлем.
Христина АЛЕКСАНДРОВА.
Фотом еш архив гыч налме.
