Российысе калык-влакын тӱвыра поянлыкышт идалыклан пӧлеклалтше конкурсыш пурышо паша.
Мо тыгай тӱвыра поянлык? Мыйын шонымаште, тиде тукым гыч тукымыш куснышо йӱла, ойпого, калык вургем… Тендам икшыве дене кылдалтше тӱрлӧ йӱла дене палдарынем.
Марий калыкын шонымыж почеш, изи йочам мокташ огеш лий. Мотор мутым каласыме олмеш мӧҥгешла ойленыт: «Важык шинчан. Изи сӧснаиге. Ой, могай лоптыра неран». Икшыве ӱмбак шӱвалынат колтеныт.
Йочан ӱпшым идалык марте тӱредаш ок йӧрӧ. Тӱредмеке, тудым аралаш пыштеныт. Кӱчымат вашкӱзӧ дене идалык марте пӱчкын огытыл. Ава пӱйжӧ дене пурын. Йоча гоч вончаш ок лий – икшыве лочеш кодеш, манын шоненыт.
Икшыве-влаклан вашке шинча возеш, садлан ава ден кова-влак нуным йолгокла гыч колтеныт. Тыгак кидвургеш чевер шӱртым кылденыт. Шуко еҥ погынымо годым саҥгашке шӱчым йыгеныт. Шинчавочмым шӧраш кӱмыж-совла мушмо вӱд дене шӱргым ниялтеныт але, кум шырпым ылыжтен, памаш вӱд дене тул гоч пӱргалыныт.
Калыкыште тыгай ой аралалт кодын: «Азам ачажын йол йырже кум гана савырет гын, ик ганат шинча ок воч». Коркашке тул-шолым, ломыжым пыштеныт да тыге ойленыт: «Кунам тиде тулшоллан еҥын шинча-йылме возеш, тунам иже (йочан лӱмжӧ) еҥын шинча-йылме вочмо перныже. Тьфу! Ломыжлан кунам еҥын шинча-йылме возеш, тунам иже (йочан лӱмжӧ) еҥын шинча-йылме вочмо перныже. Тьфу! Тьфу! Тьфу!» Ме ынде палена: шинчавочмым шӧрымаште марий-влак тул ден вӱдым кучылтыныт. Эчан кочам тидын шотышто тыгерак ойла: «Икшывым ончынет гын, ик кидыштет тул лийже, вес кидыште – вӱд».
Пӱй лекме годымат тӱрлӧ йӱлам шуктеныт. «Икымше пӱй тошто тылзе годым лектеш гын, йоча пиалан лиеш. У тылзе годым шочеш гын, пиалым шагалрак вучыман», – маныныт. Лектын вочшо шӧрпӱм луктын кудалтен огытыл: кинде шултышыш пыштеныт да пийлан пукшеныт. Тыгодым тыге ойленыт: «Пий пӱй гай пеҥгыде лийже».
Йоча кошташ тӱҥалмыж годым лӱдын гын, кепшылым руэныт. «Йочан йолжо кандыра дене пӱтырналтын», – маныныт. Садлан кандырам товар дене руаш але кӱзӧ дене пӱчкаш кӱлын. Пӧрт покшелан пучымыш кӧршӧкым але тичмаш вӱдан ведрам шынденыт. Икшывым йырже кум гана пӧрдыктеныт. Тыгодым ава икшывым вӱден, вес кугыеҥ «Кепшылым руэм, кепшылым руэм, ынде кошташ тунем» манын, кандырам руэн.
Марий калык, тӱрлӧ йӱлам шуктен, таза, пеҥгыде капкылан, ешым чумыраш йӧршӧ йочам куштен. Арам огыл ойлат: «Йоча – еш эҥертыш».
Есения ЕГОШИНА.
У Торъял, Немда.
