Таза пӱй – мотор шыргыжмаш

«Шыргыжалза! Чыла пӱйдам ончыктен шыргыжалза», – фотограф-влак чӱчкыдын тыге ойлат. А тендан чыла пӱйда таза? Пӱй жап деч ончыч ынже пыте  манын, мом палыман? Озаҥ олаште йоча стоматологлан ыштыше Ж.Г.СТЕПАНОВА (снимкыште) вашмутым пуа.

Жанна Геннадьевна изинек врач лияш шонен, но медициныште могай специальность-влак улмым тунам пален огыл. Йоча-влак дене модаш пеш йӧратен. Очыни, тидыжак тудлан шӱкалтыш лийын. Морко район Шеҥше школышто 8-ше классым тунем пытарымек, умбакыже Коркатово лицейын биологий да химий классыштыже шинчымашым налын. Вара Озаҥ оласе кугыжаныш медицине университетыш тунемаш пурен. «Йоча стоматологий» специальность дене ординатурым пытарен. Тунеммыж годымак ойырен налме специальность дене пашам ыштен.

– Те пӱйым эмлыме шотышто чыла паледа. Каласыза, пӱй врач дене ик ийыште мыняр гана лийман?

– Кугыеҥ-влаклан пел ийыште – ик гана. А икшывыдам, пагалыме ача-ава-шамыч, кум тылзылан ик гана ончыктыманак.

– Пӱй огеш коршто гынат,  стоматолог дек кайыман мо?

– Туге, ме тергена, эскерена – тидыже профилактике осмотр маналтеш. Ала йочан кариес вияҥеш, ала умша кӧргыштыжӧ вес чер палдырна, вет ача-ава тидым ужын огыт шукто.

– Каласыза, пӱй таза лийже да ынже пыте  манын,  мом кочман?

– Кызытсе жапыште кочкыш эн тӱҥлан шотлалтеш. Фруктым, тӱрлӧ пакчасас-кам, шылым, колым, пӱкшым кочман. Шоколадым, кампеткым утыжым кочман огыл. Кофе ден тамак пӱйын эмальжым пытарат, тыге пӱй шемемеш да моторын ок кой. Пӱйым мӧҥгыштӧ ошемдаш огеш лий, стоматологийыш кайыман. Кочмо деч вара пӱй коклаште «шылын кодшо» кочкышым мушкын колтыман, садлан умшам вӱд дене шӱалтыман.

– Йоча-влаклан пӱйым эрыктыме щёткым кузе ойыраш?

– Пӱй сайын аралалтше манын, тудым щётко да пасте дене кечыште кок гана эрыктыман – эрдене да кастене. Кажнын шке щёткыжо лийшаш. Тудым ийготлан келшышын ойырен налман. Изи ньога-влаклан пушкыдо, а кугурак-шамычлан пеҥгыдрак лийшаш. Пӱй коклам эрыкташ лӱмын шӱртым ужалат, ирригатор прибор дене пайдаланаш гын, эшеат сай. Эше кызыт ужалымаште  монопучковый щётко уло. Пӱй-влак коклаште виш уло але йоча брекетым чия гын, тудым кучылташ темлена. Пасте дене эрыктымек, кугурак ийготан ӱдыр-рвезе-влак умша кӧргым ополаскиватель дене шӱалтен кертыт.

– Пӱйым эрыктыме пасте могай лийшаш?

– Мемнан республикысе ятыр районышто йӱмӧ вӱдыштӧ фтор огеш сите, сандене пастым шукырак фтор улманым налман. Изи ийготан-шамычлан тутло таман пастым лӱмын луктыт. Вет изи йоча, пӱйжым эрыктымеке, пастым шӱвалын ок мошто, а южгунамже тудым кочкынат колта.

– Жанна Геннадьевна, ош халатан врачым ужмеке,  изи йоча-влак вигак шорташ тӱҥалыт. Те нуным кузе лыпландареда?

– Кажне йоча дене тӱрлӧ семын мутланена. Изи-шамычлан кабинетым он-чыктена, пӱйым эмлыме арвер-влак нерген умылтарена. Шукыжо ача-ава-влак деч шога. Мемнан дек толмо деч ончыч стоматолог нерген мультфильмым пырля ончат гын, пеш сай. Южгунам мурашат, йомакым ойлашат логалеш.

– Ача-авалан могай темлымашда?

– Мемнан деке ик ияш йоча-влакымат шаланаш тӱҥалше пӱй дене кондат. Ача-ава-шамычлан каласынем: пӱйын лектын вочмыжым вучыман огыл, эмлыман. Уке гын варажым йочадан пӱйжӧ-влак шӧрын кушкын кертыт. Йочан пӱйым эрыкташ тунеммыж марте пырля эрыктыза. Кажне гана кочмо деч вара умшам шӱалташ туныктыза.