Поэт Валентин Колумбын шочмыжлан 85 ий темме вашеш
Марий калыкын кугу талантан эргыже Валентин Христофорович Колумбын уке лиймыжлан кодшо талук мучаште, 8 декабрьыште, 45 ий теме. А тений шошым, 3 майыште, тудын шочмыжлан 85 ий шуэш.
Кӱчык ӱмырыштыжӧ Валентин Колумб марла да рушла шуко книгам луктын, тылеч посна вес йылмыла гыч шагал огыл кусарен. Южо кусарымыже марла посна книга дене савыкталтын. Поэт рвезе тукымын кугу йолташыже лийын, шкетынат, серызе йолташыже-влак дене пырлят школлашке лектын коштын, тушто шке пашаж нерген ойлен, почеламутлажым лудын. Икмыняр книгам («Йӱд кушто ила?», «Где прячется ночь?», «Про дроздишку и моего братишку») лӱмын йоча-влаклан возен.
Кодшо курым мучаште мемнан сылнымут илышыш Колумб лудмаш шыҥен, тудо ынде поро йӱлашке савырнен. Поэтын шочмо Морко районысо иктаж-кудо ялыште ямле кеҥеж кечын погынен, еҥ-влак литератур пайремым эртарат, тушто тӱрлӧ ийготан ӱдыр ден рвезе-влак почеламутым (Колумбын але шкеныштын возымым) сылнын лудын моштымо шотышто таҥасат.
«Ямде лий» газет кугу поэтын шочмыжлан 85 ий темме ийыште тудын илышыже да мурпашаж нерген каласкалаш тӱҥалеш. Теат, лудшына-влак, тидын деч ӧрдыжеш огыда код, шонена. А таче, тӱҥалтыш ошкыл шот дене, Валентин Христофоровичын «Ямде лий» газетын лудшыжо-влаклан 1969 ий шыжым лӱмынак возымо серышыжым савыктена. Шокшо кумыл дене шыҥдаралтше тиде письма йоча газетеш тунамсе тӱҥ совет пайрем кечын, 7 ноябрьыште, савыкталтын.
Вара поэтын ты серышыжым «Шочмо элемын да мыйын пайрем» сборникыш (Йошкар-Ола, 1989 ий) пуртымо. А тудыжым Марий книга издательстве 5-9-ше класслаште туныктышо-влаклан полыш шотеш луктын.
Усталыкда умыжо
Кӧранем ялысе йоча-влаклан! Шукышт мӧҥгӧ гыч школыш кок-кум меҥге коклам куржталыт. Мутат уке, телым тӱтанан, пургыжан годым кошташ неле. Но мочоло сылне шошо, шыже але кеҥеж корно! Тазалык эм семын яндар южым шӱлалтет, ошкыл колтымаштак нӧргӧ кап-кылет лывырга, куатым пога. А ушыш мо гына огеш пуро! Эскерен, ыҥленрак тунемше рвезын кумылжым пӱртӱс шкеак ронча, сылнылыкым умылаш тарата.
«Кузе поэт лийынат?» манын йодмо годым чӱчкыдынак мыскара йӧре мый тыге вашештем:
— Марий пӱртӱс мыйын чоным мурызым ыштен!
Чодыра кокласе латкандаш пӧртан ялем гыч ондак Волаксола, вара Весшӱргӧ кыдалаш школыш кандаш меҥгым йолын коштмем годым почеламутым возаш, очыни, кужу корнемак туныктен. Тӱрлым ужат, тӱрлым шонкалет, мут аршашым погет.
Печатлалтше эн первый «Комсомольский билет» почеламутемат школ корнеш возенам. Шарнем, йӱштӧ, поран, а мый ошкылам, а мый телылан вуем ом пу да семынем тидын нергенак почеламутым возем.
Тауштем илыш корнышко лукшо тып-тымык чодыра йолгорнемлан, кычалын-кычалын, вуявашлийме ушан книгалан, шке пашаштым веле огыл, сылнымутан литературым йӧратыше да йоча уш-акылем пойдарыше туныктышо-влакемлан!
Але мартеат, очыни, йоча годсо койышемак кодын: шинчымаште, ӱстел воктене нигунам почеламутым возен ом керт. Садлан эре кушко-гынат лектын шикшалтам, шочмо велышкыла; пасу ден чодыраште але уремлаште вудыматен коштам.
Шольым ден шӱжарем-влак! Тендан коклаште шкетын кодын шонкалаш, почеламутым возкалаш, а южгунамже коштмаштат книгам лудаш йӧратыше уло гын, тудым койдараш, кугешнылеш да мойн манаш ида вашке.
Сайын тунемза, книгалан шӱман лийза, туныктышыда мом пала, чыла шкаланда налаш, ушышкыда пышташ тыршыза. Те нунын чон саскашт улыда… Кӧ пала, ала, илен-толын, лач тыгай тунемшак элнан чапше лиеш.
Усталыкда умыжо, изи йолташ-влакем!
Валентин Колумб.
1969 ий.
Снимкыште: драматург Сергей Николаев ден поэт Валентин Колумб – йоча-влак коклаште.
Г.ЗАЙНИЕВ ямдылен.
