Марий Эл Республикыште 100 утла школ тоштер уло. Нунын кокла гыч иктыже – Совет Ушем Герой М.В.Лебедев лӱмеш военно-исторический тоштер. Тудо У Торъял район Немда кыдалаш школышто верланен. Музейым педагог-организатор, ИКН-ым туныктышо Т.А.Таныгина вуйлата.
– Михаил Васильевич Лебедевын шочмыжлан 55 ий темме кечын 1976 ий 7 октябрьыште школышто тоштер пӧлемым почмо. У школым чоҥымеке, 1982 ий 9 майыште музейлан посна пӧлемым да кумшо пачашым ойырымо. Тудым почмашке Саратов, Уфа, Казань олала гыч Лебедевын однополчанинже-влак шукын толыныт, – каласкала Татьяна Александровна.
Геройлан пӧлеклалтше музей У Торъял кундемлан икте веле. Но тудо чумыр Марий Элым иктеш уша. Немда-Обалыш ялыште кажне ийын Совет Ушем Геройын призше верч ече дене таҥасымаш эртаралтеш. Тушто тӱрлӧ районла гыч спортсмен-влак ӱчашат, уло кумылын музейыш пурен лектыт.
Тоштерлан тӱҥалтышым туныктымо пашан ветеранже А.М.Терехов пыштен. Ятыр ий ончыч «Поиск» группым чумырымо. Самырык поисковик-влак Анатолий Меркурьевичын вуйлатымыж почеш геройын сар корныжым эртеныт: Москваште, Беларуссийыште, Украиныште, Прибалтикыште лийыныт. Лебедевын однополчанинже-влак дене вашлийын, ятыр поян материалым погеныт.
Тоштер мучко чылаже 748 экскурсийым эртарыме, 10673 еҥ лийын.
Кызыт школышто «Школ музейын активистше-влак» кружок пашам ышта. 5-8 класслаште тунемше-влак самырык экскурсоводын сомылжо дене палыме лийыт. Кугу Ачамланде сар, тыгак Афган да Чечня боевой кучедалмаште лийше ветеран-землякышт нерген материалым погат. «Патриот» юнармий отряд ӱдыр-рвезе-влакым военно-патриотический шӱлышеш кушташ полша.
Кеч-могай музей тачысе кечын йодмыжлан келыштаралтшаш. Немда кыдалаш школысо военно-исторический музей койынак тоштемын. Экспонат-влак шукертак уэмдалтын огытыл. Стенд, стеллаж-влакым вашталтыман, пєлемыштат олмыктымо, чиялтыме пашам ыштен колташ уто огыл. 2021 ий 7 октябрьыште Совет Ушем Герой М.В.Лебедевын шочмыжлан 100 ий темеш. Тиде лӱмгече вашеш тоштер у сыным налеш манын ӱшанена.
Л.СЕМЕНОВА ямдылен.
