Семык – кеҥеж пагытлан тӱҥалтышым пыштыше пайрем. Икмыняр кече жапыште калык курым гыч курымыш аралалт толшо йӱлам шукта: лӱмегож да пызле воштыр дене осал вийым покта, ӱстембал тич тӱрлӧ сийым ямдыла, тоштыеҥым шарналта. Тиде пайремым Марий Элыште веле огыл, марий-влакын тӱшкан илыме кундемлаштат палемдат да йӱлажым аралат. Теве Татарстан Республикыште Семыкым, ик район гыч весыш куснен, ий еда тӱшкан пайремлат. Тений Кукмара район Уялыште (Починок-Кучук) 31 майыште эртаралтын. Тушко Татарстан, Удмурт, Марий Эл, Башкортостан республикла, Виче кундем гыч мурышо да куштышо ансамбль, уна-влак погыненыт. Пайрем вич тӱжем наре калыкым иквереш чумырен. СнимкыштеТатарстан Республик Актаныш район Йӱштӧ Памаш школ пеленысе «Ший памаш» калык ансамбльым ужыда. Ӱдыр-рвезе-влак изинек марий тӱвырам, калык йӱлам жаплен кушкыт. Ик тукым весыжлан шинчымашыжым шыҥдаренак кодаш тырша.
Ик еш гае илат
Уял Кукмара посёлко деч 15 километр тораште верланен. Селаште марий, татар, руш да моло калык келшен илат. Тӱрлӧ тӱвыра поянлыкым ужын кушмеке, йоча изиж годсек вес калыкым да тудын йӱлажым пагалаш тунемеш. Арам огыл Почкучук кыдалаш школыш пурымаште «Пагален ӱжына» муткылдышым кум йылме дене возымо. Семык марий-влакын пайремышт гынат, Кна эҥер лопысо аланышке тӱрлӧ йылме дене мутланыше да йӱлам шуктышо калык погынен. Марий тӱвыра нуным иктеш ушен. Мурымаш да куштымаш Пайрем шӱлыш Уялым кече нӧлталтме денак авалтен. Эр гычак машина ден автобус-влак толеденыт. Селасе калык да тусо «Кна вел» ансамбль муро, мелна кышыл да пура дене вашлийыныт. Пайремын официальный ужашыже 11 шагатлан тӱҥалын. Селасе тӱвыра пӧрт чоҥга гыч тӱҥалын тӱҥ сцене марте шуйнен, фольклор ансамбль-влак уна-шамычым муро дене вашлийыныт. Таҥошкылмаш деч вара Юванай ден Айвин илыш корныштым, неле-йӧсым сеҥен лекмыштым, ешым чумырымыштым мурымаш, куштымаш гоч ончыктеныт. Тиде Семыкын ик ойыртемалтше палыже: ожно тиде кечын сӱаным ыштеныт. Мучашлымеке, фольклор ансамбль-влак мастарлыкышт дене куандареныт. Марий мурызо-шамыч калыкын шӱм-чонжым савырен моштеныт, а «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбль мурсем почеш чылам тавалташ ушен. Тӱрлӧ кундем гыч толшо ансамбль-влакым калык поснак шокшын вашлийын. Ты кечын «кандырам пунен» куштымаште мыняр меҥгым эртеныт – каласаш неле…
Ӱшан – самырык тукымлан
Самырык тукымат пайремыште шке чолгалыкшым ончыктен. Мастарын тавалтен, йоча-влак ончыкылыклан ӱшаным пуэныт. А йоча газет пашаеҥлан тиде эн кугу пӧлек. Теркупшым упшалше Егор Музафаров ден Кирилл Сергеев шинчалан вигак перненыт. Рвезе-влак Татарстан Республикысе Мамадыш район Курыкъял тӱҥ школышто тунемыт. «Олык сем» ансамбльыш пырля коштыт. Коктынат марла яндарын мутланат, шочмо калыкын тӱвыражым пагален кушкыт, пайрем йӱла ойыртемым шымлаш кумылан улыт.
Эн чевер, эн уста
Пайрем радамыште «Чевер марий ӱдыр – 2025» ден «Марий еш – 2025» конкурс-шамыч эртаралтыныт. Татарстан ден Удмурт республикла гыч чолга ӱдыр-влак усталыкыштым тӱрлӧ могырым ончыктеныт. Икымше верым Уялын ӱдыржӧ Наталья Ишимова сеҥен налын. «Марий еш» конкурсышто участник-влак ешышт дене палдареныт, вашкыл пеҥгыдылыкыштым ончыктеныт. Сеҥышыш Ирбулдинмыт еш лектын.
Катя СЕРГЕЕВА.
Авторын фотожо-влак.
