«Моторлыкым, ойыртемалтше арверлам ыштымаш – пӱртӱсын пӧлеклыме шуэн вашлиялтше мастарлык», – ойлат калыкыште. Юмо тыгай усталыкым Свердловск кундем Красноуфимск район Юа селаште илыше Р.Я.АНДРЕЕВАЛАН (снимкыште) пӧлеклен. Роза Ярмиевна кидпашалан изинек шӱман: аваж дене пырля вынерым куэн, тӱрлаш тунемын, коваже-влак дене пырля меж шӱртӧ гыч ӱштым пидын.
25 ияш улмыж годым мешакеш ырес дене тӱрлаш тӱҥалын. Вургемым, шовычым рончен, 70 наре сӱретым ямдылен: «Ромео и Джульетта», «Утро в Сосновом бору», «Алёнушка» да ятыр молат. Аважын ӱмыржӧ лугыч лиймеке, марий тӱрлан шӱмаҥын, тошто вургемым погаш тӱҥалын.
– Пелашем шӱкым кудалтыме верыште марий тувыр-влакым ужын да мӧҥгӧ конден. Чонемлан моткоч чот йӧсын чучын. Кузе ача-авана, коча-кована-влакын по-янлыкыштым кудалташ лиеш?! Тыга-йым иктаж кум гана ужынна. Эсогыл шондыкым намиен шынденыт, – ойла Роза Ярмиевна.
Кидмастар эн ончыч курчак-влаклан марий вургемым тӱрлен чикташ тӱҥалын. 2001 ийыште икымше курчаклан марий тӱсым пӧлеклен. Тудым верысе тоштер-пӧртлан кучыктен. Тыге изи марий «ӱдыр» почеш вес курчак-влак марий сыным налыныт. 100 утла погынен. Вара тошто вургемым ончен, 2003 ийыште шкаланже тасма дене сӧрастарыман тувырым урген да тӱрлен. Тоштым уэмден, ум урген, 45 наре ӱдырамаш ден пӧръеҥ тувырым ямдылен. Тылеч посна мыняр ончылсакыш, сӧрастарыме ӱзгар лийыныт?!
Экспонатше-влак тоштерлан ситыше погыненыт. Тыге 2016 ийыште суртыштыжо музейым почын. Чаманен каласаш логалеш, погымо, тӱрлымӧ, ургымо вургем, курчак-влак ик кечын ломыжыш савырненыт.
– Марий по-янлыкна пӧртна дене пырля йӱлен. ™мбалнына мо лийын, тудын дене веле кодынна. Лач пелашемын марий тувыржо тӱвыра пӧртыштӧ лийын да аралалтын кодын. Чыла уэш пӧртылташ ӱмырем ок сите, – ойганен ойла кидмастар.
Кумыл волен гынат, Роза Ярмиевна пашалан пижын. Кок верандан пӧртым налмеке, тоштерым уэш почын. Тушто тыге возымо: «Ожнысым мондышо калыкын ончыкылыкшо уке». Кызыт музейыште тӱрлӧ кундемыште илыше марий-влакын вургемыштым, марий, удмурт, чуваш, руш курчак-влакым, ожно сурт кӧргыштӧ кучылталтше арвер-шамычым, руш ӱдырамашын кидпашажым арала. Тушко школышто тунемше-влакат экскурсий дене коштыт.
– Ик туныктышо шке икшывыже-шамычым да вуйлатыме классшым конден ыле. Ик ӱдырлан коважын ікійжым да ончылсакышыжым ончыктышым. Тудын эсогыл шинчавӱдшӧ лекте. Вара вуйчием да вургем пелен моторын войзалте. Мый шочмо калыкемын вургемжым да моло поянлыкшым арален кодынем. Тидым уныкам, кугезе уныкам-влак палышт, кызытсе самырык тукым шарныже манын тыршем, – ойла Роза Ярмиевна.
