Эҥер кошкен, курык сӱмырлен кертыт, а калык-влакын келшымашышт курымашлык. Тиде ой дене кажне еҥ келша, шонем. Кеҥежым Марий Элыште финн-угор калык-влакын икшывыштын тӱнямбал лагерьышт эртаралтын. Тушто мыят лийынам да финн-угор тӱшкаш пурышо калык-влакын икте-весыштын йылмыштым, мурыштым, тӱвыраштым пагалымым шижынам. Коми-шамыч дене лишкырак палыме лийынам. Делегацийым Сыктывдинский районысо Яснэгский школышто коми йылмым туныктышо В.А.Муравьева вуйлатен. Тудын дене коми калыкын ойыртемже, тӱвыраже, йӱлаж нерген кутыренна.
Коми Республик Российын йӱдвел-эрвел кундемыштыже верланен. Шымле процент кумдыкым чодыра айла. «Коми» манмыже Чолман эҥер дене кылдалтын.
Поян тӱвыра
– Ме мифлан, йомаклан, легендылан поян улына. Поэт-влак почеламутлаштышт йӱла ойыртемым ожнысек ончыктеныт. Тӱҥ верыште эре еш лийын. Мурышто шочмо кундемым, пашам моктена. Сылнымут, сымыктыш произведенийлаште куаным ончыктена. Волгыдо ончыкылыклан ӱшанена. Йоча-шамычым, нелым сеҥен, пашалан изинек туныктена. Тӱрнаже могай мотор да ойыртемалтше! Ожнысо пайрем йӱламат огына мондо. Школышто тунемше-влаклан палдарена, изирак сценкым шындена, – ойла Вера Александровна.
Мутлан, «Горка» пайремыште Кече Юмылан кумалыт. Эн кӱкшӧ верыш кӱзат да кечын лекмыжым вучат. Мурат-куштат, кечыгутышто кум гана кечым ончат. ™дыр-влак тувырыштым кум гана вашталтышаш улыт. А шудым ямдылаш тӱҥалме деч ончыч «Речкей» пайремыш погынат. Пӧръеҥ-влак шудо гыч ӱштым пидыт да ӱшталыт. Тупышт, кидышт ынышт кошто, чонышт яндар лийже манын, савам пӱсемдыме годым калык ойым ойлат. ™дырамаш-шамыч тамле сийым шолтат. Калык мурым мурен, пӧръеҥ-влак шудым солаш каят, ӱдырамаш-шамыч шудым каванлат. Тыгак ик эн оҥай пайремлан «Ай, да рыжик!» шотлалтеш. Тыгайже элыштына икте веле. Тудо пӱнчырыжыклан пӧлеклалтын.
«Луд» пайрем эн шуко калыкым пога. Тудо июльын икымше рушарнянже Ижма эҥерын шола серыштыже эртаралтеш. Пайрем марий калыкын Пеледыш пайремжым ушештара. Мемнан семынак кудым сӧрастарат, унам вашлийыт, фольклор мурым мурат, куштат, сценкым ончыктат, тӱрлӧ калык модыш дене модыт. Пайремышке йоча-влакат кумылыт ушнат да мастарлыкыштым ончыктат.
Туристым вучат
Коми Республикын поянлыкшым ончаш турист-влак чӱчкыдын коштыт. Щугор эҥер, Богатырь-Щелье, Лёкиз геологий памятник-шамыч, «Югыд Ва» национальный парк, Народная, Манарага курык-влак, «ӧ» буквалан памятник нерген шукын палат. Ик эн ойыртемалтше да оҥай верлан Сыктывдинский районысо Ыб села шотлалтеш. Лӱмжӧ эн кӱчык гынат, кужытшо латвич меҥге наре. Тудо Финн-угор этнопарк дене чапланен. Парк тӱрлӧ оҥай турым темла.
– Ме тунемше-влак дене «Ыбские легенды» турым ямдыленна. 150 миллион ий ончыч Ыб села олмышто теҥыз лийын. Тушто динозавр-влак иленыт манын ойлат. Ме вӱд пундашке волаш да лулегыштым кычалаш темлена. Кокымшо легенде Чудь тукым дене кылдалтын. Мемнан эра деч V—IV курым ончыч нуно ик курыкысо рокпӧртыштӧ иленыт. Янлыклан, пушеҥгылан кумалыныт. XIV курымышто калыкым черке дек лишемдаш тӱҥалыныт. Нуно тидын дене келшен огытыл да шкеныштым шке тоеныт. Мланде йымач йыҥысыме йӱк ятыр жап шоктен. Толза мемнан деке унала, чыла ончыктена да каласкалена, – ойла Вера Александровна.
Коми савыктыш
Коми йоча-влакын шке газетышт але журналышт уло мо? Тиде йодыш поснак тургыжландарыш. Пиалан улыт улмаш. «Би кинь» (Искорка») журнал дене пеҥгыде кылым кучат. Ойлымашыштым, йомакыштым, почеламутыштым, легендыштым савыкташ колтат, конкурслашке ушнат. Кугурак класслаште тунемше ден самырык-влаклан «Йолога» журнал савыкталтеш.
