Куэ марий калыкын илышыштыже ожнысек кугу верым налеш. Тудлан кумалыт, выньык да лышташнер полшымо дене осал вий деч аралалтыт. Кугезына-влак пӧртым чоҥымо годымат чӱчкыдын кучылтыныт. Колызо-шамыч эҥыр ден вапшлан чичкам ыштеныт. Тыгак куэ кумыж гыч комдым, лачым, йоча модышым, йолчиемым да молымат ямдыленыт. Кызытат мастар-влакын кидешышт могай гына арвер ок шоч?! Звенигово район Красногорский посёлкышто илыше С.Е.Игнатьева (снимкыште) ты пашалан моткоч кумылан.
Светлана Евгеньевнан кочаж ден ачаже сонарзе лийыныт. Садлан тудо пӱртӱслан изинек шӱман. Марий кугыжаныш университетыш биологий да химий факультетыш тунемаш пурен. Йошкар-Олаште лу ий илымеке, шочмо кундемышкыже пӧртылын.
– Красногорский усталык пӧртыштӧ пашам темлымеке, тореш лийын омыл. Эн ончыч «Лӱдыкшыдымылык школ» ушемым вуйлатенам. Ме пӱртӱс кончыш, игече, чодыраште шкем чын кучымо да моло нерген шуко кутыренна. Икмыняр жап туныктымеке, иктым умыленам: йоча-влак шке гыч ала-мом ыштынешт, шонен лукнешт. Тунам мый пашаштем пӱгыльмым, тӱрлӧ кушкылым кучылташ тӱҥалынам. Тыге «Экологический мастерской» ушем шочын, – ойла Светлана Евгеньевна.
С.Е.Игнатьева куэ кумыж нерген трукышто шарналтен. Тудым кузе кучылташ лийме нерген интернетыште шымлен. Йоча-влак дене пашам ышташ шуко кумыж кӱлын. Тудым идалыкын кеч-могай пагытыштыже огыт пого улмаш.
– Куэ кумыжын чонжо уло, тудым шижын моштыман. Кумыжым кеҥеж тӱҥалтыште, шуанвондо пеледалтме годым, тӧргалтыман. Тунам лышташыже вич теҥге гай кугытан лиеш. Игечымат шотыш налман. Мутлан, пытартыш ийлаште шошо кукшо шоген. Садлан ондакрак тӧргалташ тӱҥалынна. Но тудым чыла вере погаш ок лий, чодырам руышо-влак дене кутырен келшыман. Мӧҥгӧ кондымеке, кумыжым ик ораш чумырен шындыман огыл. Тудо пӱтырналт шинчеш. Турамдыман да клатысе кӱварыш вашла-ваш чаткан оптыман. Ӱмбакше лопка оҥам пыштыман. Тыге нуно моторын кошкат, – умылтара Светлана Евгеньевна.
Пушкыдо, тӱрлӧ семын тодаш лийме куэ кумыж дене 3-4-ше класслаште тунемше ӱдыр-рвезе-влаклан пашам ышташ моткоч келша. Нуно туныктышышт дене пырля изи шондыкым, кидшолым, кулоным, карандаш ден ручкам опташ атым, у ий модышым, кормушкым, комдым, туйысым пидаш тунемыныт. Шке пашаштым районышто да республикыште эртаралтше конкурслашке колтат да призёр лийыт. Шукерте огыл «Живые ремёсла» республикысе конкурсыш ушненыт.
– Куэ кумыж дене тӱрлӧ арверым ышташ тунемаш коштшо йоча-влак, ушем гыч кайымекат, ты кидпаша деч огыт ойырло. Нунын кокла гыч иктаж-кӧ кидмастар лиеш манын ӱшанем, – ойла С.Е.Игнатьева.
Х.АЛЕКСАНДРОВА.
Фотом усталык пӧртын архивше гыч налме.
