Кажне еҥ шкешотан, кажнын – шке шонымашыже, шке койыш-шоктышыжо… Шукыж годым айдемын койыш-шоктышыжо йоча пагытыште пыштыме нӧшмӧ гыч шога, ача-аван ончен, куштымыж дене кылдалтеш. Ача-ава да икшыве кокласе кыл могай лийшаш? Тудо икшывын кушмыжо семын кузе вашталтшаш? Нине йодыш-влаклан вашмутым психолог Л.В.Каяткина пуа:
– Ача-ава ден икшыве-влакым эреак ӱшан тул ырыктышаш. Ача-ава йочан ойлымыжым колын гына огыл, колыштын моштышаш. Икшыве тидым шижеш гын, почылтшырак лиеш. Тыгеат лиеда, кунам ача ден ава кечыгут пашаште улыт, тушеч ноен толыт, мӧҥыштышт шке сомылыштым ыштат. Йоча нунын деке иктаж йодыш дене мия але иктаж-мом каласынеже гын, ваштареш «Кай, мод» але «Ом ярсе» манмым колеш. Ик гана тыгай вашмут, вес гана, кумшо гана… А вара йоча ача-аваж деке уто гана лишемашат огеш тӱҥал. Тыге нунын коклаште ӱшан кыл йомын кертеш. Йочалан ача-аважын пел кече дене воктеныже шинчымыже огеш кӱл. Нуно, кечылан кеч 5 минут жапым ойырен, чон почын мутланат, йочам тургыжландарыше йодышым рашемдаш полшат але пырля модыт гын, икте-весе коклаште кыл пеҥгыдырак лиеш. Йочалан кеч-кунамат поро кумыл, умылымаш кӱлыт. Икшыве дене шукырак мутланыман.
– Ача-ава-влак икшывыштын чыла йодмыштым шуктышаш улыт мо?
– Мыйын шонымаште, кунамже шуктыман, кунамже изиш вучалташ йодман але йӧршеш ыштыман огыл. Мутлан, йоча шергакан модышым налыктынеже. Ача-ава кажне йодмыжым шуктышаш огыл. Южгунам, иктаж-мом йодмекыже, «Изиш вучалте, вес арнян але пашадар лиймеке налына» манман. Тыге икшыве вучаш тунемеш. Тыгодым ача-ава арверын чынак кӱлешлыкшым рашемдышаш. Тидын шотышто йоча дене мутланыман да кӱлеш семын умылтарыман. Шарныман: ача-ава икшывыжлан иктаж-мом налаш але иктаж-кушко намиен коштыкташ товатла гын, сӧрымым шуктыманак. Йоча эре «Авай, конден пу, ачай, ыштен пу» манын кертеш. Изиракышт годым ыштыман, а 5-7 ияшын каласымыжым чылаж годым шуктыман огыл. Тек шке ышташ тунемеш. Икманаш, йочалан шукырак куан кумылым пӧлеклыман, йодмыжым шуктыман, но чылажымат шонен ыштыман.
– Любовь Вячеславовна, икшывын кушмыжо семын ача-ава дене вашкылышт кузе вашталтшаш?
– Кажне ача-авалан икшывыже нимо да нигӧ деч шерге. Нуно ӱмырышт мучко йочаштым изи падырашлан шотлат. Но илыш тыгай, йочанат – шке пӱрымашыже, жап эртымеке, тудат ача-аваж деч торла. Психологийыште «сепараций» термин уло. Тиде икшывын ача-аваж деч торлымыжым ончыкта. Подростко ийготышто икшывылан иктаҥаш-влак дене утларак жапым эртараш келша. Тыгодым, ача-ава икшывын вашталтмыжым шижытат, тургыжланаш тӱҥалыт. Азапланаш огеш кӱл, тиде илыш йыжыҥ. Садлан сепарацийлан чаракым ыштыман огыл. Психолог-влакын ойлымышт почеш, ача-ава-влакын тӱҥ задачышт – йочаштым нунын деч посна илаш туныкташ.
