Ялыште самырык туныктышо уло гын, школлан да йоча-влаклан моткоч кугу куан. Самырык еҥ-влак уста, чолга улыт, илыш дене тӧр ошкылыт, пашаштышт у технологийым кучылтыт. Пӧръеҥ туныктышо школышко толеш гын, кок пачаш кугу сеҥымаш. Тиде тунемме идалыкыште 2-шо номеран Советский школыш «Земский туныктышо» программе дене математикым туныктышо толын. Тиде М.Г.Королёв (снимкыште – тунемше-влак дене). Максим Германович паша корныжым шочмо Кужэҥер район Ӱштымбал школыштыжо тӱҥалын. Тушто математике, физике, информатике предметлам кандаш ий туныктен.
– Максим Германович, туныктымо пашам ойыраш мо таратен?
– Ачам технологий ден черчений предметлам туныктышылан тунем пытарен. Школышто ятыр ий пашам ыштен. Люда акамат ты корнымак ойырен. Ме шуко пачашан пӧртыштӧ иленна. Подъездыштына туныктышо-влак моткоч шукын лийыныт. Нуным эскерен кушкынам, пример семын ужынам. Эшежым изи годсек ачам дене пырля школышко коштынам.
– Молан лач математикым да информатикым туныктышылан тунемаш пуренда?
– Школышто математикым туныктышо Зинаида Васильевна Золотарёва пеҥгыдын йодшо лийын. Мыланна келге шинчымашым пуэн. Экзаменым сайын кученам. Университетыш тунемаш пураш конкурс кугу лийын гынат, нимыняр лӱдын омыл, шинчымашемлан ӱшаненам.
– «Земский туныктышо» программе дене пашаш кажне еҥым огыт нал, тӱрлӧ йодмаш уло.
– Туге. Лач ты специальность дене диплом лийшаш. 55 ий деч кугурак ийготаным огыт нал. Туныктымо пашаште сеҥымаш-влак лийшаш улыт, стажымат ончат. Ква-лификацийым нӧлтымӧ курсым эртымым тергат. Школ илыме вер деч 50 утла километр тораште верланышаш. Мый йодмашым колтенам да нелылык деч посна эртенам. Тыге пелашем да кум икшывем дене Советский посёлкыш илаш кусненна. Йоча-влак школыш, йочасадыш коштыт. Пелашем садикыште паша верым муын. Посёлкышто икшыве-шамычлан вияҥаш шукырак йӧн уло, еш дене йывыртен илена.
– Те самырык туныктышо семын уроклаште могай у йӧным кучылтыда?
– Школышто олмыктымо паша лийын, класслам тӱрлӧ оборудований дене пойдареныт. Кызытсе йоча-влакым «дети-андроиды» манаш лиеш, садлан интерактивный доскам, компьютерым чӱчкыдын кучылтам. Тӱрлӧ теме дене квест-модышым эртарем. Тыге ӱдыр-рвезе-влак шкаланышт ешартыш баллым погат. Темым пеҥгыдемдыме годым пашам тӱшка дене ыштена. Икте варашрак кодын гын, темым сайын умылышо тудлан умылтарен, полшен кертеш.
– Математике ик эн йӧсӧ предметлан шотлалтеш. Южо йоча деч тыге ойлымымат колаш лиеш: «Мый цифрым палем, оксам шотлен моштем. Косинусшо, логарифмже илышыште кӱлеш огыт лий». Ты предметын пайдажым кузе умылтарен кертыда?
– Изирак класслаште тунемше-влак математикым кумылын тунемыт. Кугурак-шамыч деч, чынжымак, тыгай ойым колаш лиеш. Математике, физике, химий, биологий, информатике предметла естественно-научныйлан шотлалтыт. Нуно уш-акылым вияҥдаш, келгын шонаш, тӱрлӧ неле ситуаций гыч лектын мошташ туныктат.
– Школышто утларакше ӱдырамаш-влак пашам ыштат. Йоча-шамыч кокымшо ава дек тунем шуыныт. Теат ача семын эреак полшаш, эҥертыш лияш тыршеда, очыни.
– Мый 5-ше «Б» классым вуйлатем. Кертмем семын полшаш, ой-каҥашым пуаш тыршем. Южгунам йолташ гай улам, южгунам пеҥгыдынрак йодам. Нуно мый декем тунем шуыныт. Ӱдыр-рвезе-влакын ача-авашт умылышо да полшаш тыршыше улыт. Кылна пеҥгыде. Тидлан кугу таум ойлем. Пашам куанен ыштем.
