Звенигово район Чакмарий школышто марий тӱвыралан, йӱлалан, краеведенийлан кугу тӱткышым ойырат. Тӱрлӧ йӧным кучылтын, ӱдыр-рвезе-влакым изинек шочмо кундемым шымлаш туныктат. Шымлыме пашам, проектым возымо деч посна легендым сценыште модын ончыктат. Тидлан марий йылмым да литературым, ИКН-ым туныктышо А.А.Андреева шӱмаҥда. Тудо «Шонанпыл» театр студийым вуйлата. Ик эн виян пашашт – «Чакчоран курык» легендым модын ончыктымаш.
– Серызе Сергей Степанович Мичурин-Ятманын «Саскай ден Ӱэкче» почеламут дене возымо легендыже уло. Тушто Чакчоран курык нерген ойлалтеш. Курыкышто Чакчоран он илен. Тудо тулык рвезе лийын, чодыраште, янлык коклаште коштын. Ты легенде-поэмыште чодырам аралымаш пӱсӧ йодышлан шотлалтеш. Меат шке постановкыштына ты йодышымак тарватена, Чакмарий кундемнам моктена, – ойла Антонина Аркадьевна.
Чакмарий ялын лӱмжӧ кузе шочын, палаш оҥай. Легенде почеш, пеш ожно Урышъер серысе тумерыште Пашкан лӱман марий пӧръеҥ илен. Тудо тале сонарзе, колызо лийын. Кушкын шушо эргыже-шамыч шке озанлыкыштым ышташ тарваненыт. Икте ачаж деч тораште огыл суртым чоҥен. Тиде жап гыч тӱрлӧ ялым ушышо Чакмарий кундемын историйже тӱҥалын. Кокымшо эрге латкок меҥге тораште верланен, да кӱкшӧ капан улмыжлан кӧра ялым Кужмарий манаш тӱҥалыныт. Кумшо эше торашкырак каен, кынем ончен куштен. Мушмарий тукымлан тӱҥалтышым ыштен. Нылымше эрге чодырасе коремыш илаш куснен. Тушто памаш йоргыктен йоген. Садлан ялым Паммарий маныныт.
– Ты кундемын шочмыжо нерген икмыняр легенде уло. Ме тудым илалше еҥ-влак деч йодыштынна. Кажныжым кагазышке возен коденна. Тиде уверым тӱрлӧ шымлыме пашам ямдылыме годым кучылтына. Чакмарий кундемыште шочмына дене моткоч кугешнена, – ойлат ӱдыр-рвезе-влак.
